ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΗΝΟΧΩΡΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17

         ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ:  ΠΑΣΤΡΟΥΜΑ ΖΩΙΤΣΑ ΠΕ04.04

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΛΑ ΠΕ 05

ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΕ18.14

  Τη  φετινή χρονιά  στα πλαίσια του προγράμματός μας ασχοληθήκαμε με το πολυτιμότερο αγαθό του πλανήτη μας:

το νερό??    

Ξεκινώντας από την περιοχή μας επισκεφθήκαμε το ΚΠΕ Μεσολογγίου και τη λιμνοθάλασσα?... Θαυμάσαμε μια ακόμη φορά τις καλοφτιαγμένες πελάδες που μοιάζουν να κολυμπάνε πάνω στα νερά της ?? Παρατηρήσαμε μια ποικιλία πουλιών που βρίσκουν καταφύγιο στην περιοχή?.

Και μετά αποφασίσαμε να πάμε πιο μακριά??. Ξεκινώντας από το Ευηνοχώρι διασχίσαμε το νομό μας ??. Περάσαμε τον Αχελώο, τη Λυσιμαχία, την Τριχωνίδα, τον Οζερό, την Αμβρακία και φτάσαμε μέχρι   τη Θεσσαλονίκη?? Στη διαδρομή συναντήσαμε πολλά ποτάμια όπως το Λούρο, το Βενέτικο, τον Αλιάκμονα, το Γαλλικό, τον Αξιό??.

Στη λίμνη Κερκίνη  εντυπωσιαστήκαμε από την πανίδα της περιοχής?.. Είδαμε ποικιλία πουλιών, άλογα, ελάφια, στουθοκάμηλους και φυσικά βουβάλια??..

Φτάσαμε μέχρι τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και τον Στρυμόνα??..

Στην επιστροφή κάναμε στάση στα Λουτρά Πόζαρ και μείναμε έκπληκτοι μπροστά σ? αυτό το θαύμα της φύσης??

Και μετά στη λίμνη της Καστοριάς δε χορταίναμε να χαζεύουμε τους κύκνους και τις πάπιες??   

Τελικά επιστρέψαμε έχοντας στο μυαλό μας ότι ολόκληρη η ζωή μας βασίζεται σ? αυτό το αγαθό και γι αυτό θα πρέπει με κάθε τρόπο να το διαφυλάξουμε και να το προστατέψουμε. Και φυσικά να αγωνιστούμε με όποιο μέσο διαθέτουμε ώστε όλοι οι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό.

οι μαθητές της Γ τάξης

                                ΝΕΡΟ

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις  το 2% βρίσκεται στους πόλους και στους παγετώνες, είναι δηλαδή πάγος και χιόνι, ενώ ακόμα μικρότερο ποσοστό το 0,6%  βρίσκεται στις λίμνες, στα ποτάμια και στα υπόγεια ύδατα γλυκού νερού.  Αποτελεί έναν σπάνιο φυσικό πόρο, ο οποίος βρίσκεται σε περιορισμένη ποσότητα.  Είναι αλήθεια όμως ότι το νερό βρίσκεται σε έναν συνεχή και ασταμάτητο κύκλο εδώ και εκατομμύρια χρόνια και έτσι γίνεται διαθέσιμο στους οργανισμούς και τα οικοσυστήματα.

Επειδή το νερό είναι τόσο πολύτιμο, είναι πολύ σημαντικό να γίνει σωστή διαχείριση, με την ελαχιστοποίηση των ζημιών και την αποφυγή της μόλυνσής του, διασφαλίζοντας ότι ο κύκλος του νερού θα συνεχίζεται.

Ο κύκλος του νερού

Τα νερά της θάλασσας, της λίμνης και του ποταμού θερμαίνονται και εξατμίζονται, γίνονται δηλαδή υδρατμοί. Οι υδρατμοί ανεβαίνοντας στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, ψύχονται και δημιουργούν τα σύννεφα. Λόγω του βάρους που αποκτούν, οι υδρατμοί πέφτουν πάλι στη γη ως βροχή, χιόνι ή χαλάζι. Η φυσική αυτή διαδικασία ονομάζεται κύκλος του νερού.

Λόγω της ικανότητας του νερού να διαλύει και να μεταφέρει υλικά, τα νερά της απορροής είναι ένα σπουδαίο μέσο για τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών από ένα οικοσύστημα σε άλλο, φτωχαίνοντας το ένα, πλουτίζοντας το άλλο. Καθώς το νερό κινείται προς χαμηλότερα υψόμετρα, οι ορεινές περιοχές τείνουν να γίνονται φτωχότερες σε θρεπτικά συστατικά από τις πεδινές. Αυτός ο εμπλουτισμός με θρεπτικά συστατικά είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπεύθυνος για την υψηλή παραγωγικότητα των περιοχών αυτών. Τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας είναι : Αλιάκμονας, Αχελώος, Πηνειός, Έβρος, Νέστος, Στρυμόνας, Θύαμις, Αλφειός, Άραχθος.  

Οι ιδιότητες του νερού

Το νερό έχει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κάποιες ιδιότητες, που είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ίδια την ύπαρξη της ζωής πάνω στη γη.

• Αποτελεί το μοναδικό στοιχείο στη φύση που το συναντά κανείς και στις τρεις καταστάσεις της ύλης: υγρό, στερεό και αέριο.

• Είναι πολύ καλός διαλύτης

• Έχει υψηλή επιφανειακή τάση.

• Παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πυκνότητα στους 4°C. Το φαινόμενο της ανώμαλης διαστολής του νερού είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για τη διατήρηση της ζωής στους υγροτόπους.

Σημασία του νερού

Ο ρόλος του νερού στη ζωή είναι καθοριστικός. Αποτελεί βασικό συστατικό όλων των οργανισμών - τόσο των φυτικών, όσο και των ζωικών.

Το διαθέσιμο νερό σε κάθε οικοσύστημα καθορίζει ?σε συνδυασμό με ορισμένους άλλους παράγοντες όπως η θερμοκρασία, τα θρεπτικά κλπ- τα είδη των οργανισμών που θα αναπτυχθούν σε κάθε περιοχή.

Πέρα όμως από την αξία του νερού για όλα τα οικοσυστήματα, υπάρχουν ορισμένα που η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα του νερού αποτελεί ακόμα σημαντικότερο παράγοντα, όπως οι υγρότοποι. Η αξία -περιβαλλοντική, πολιτιστική και οικονομική- των υγροτόπων αναγνωρίζεται διεθνώς. Οι υγρότοποι φιλοξενούν ένα πλήθος ζωικών και φυτικών οργανισμών, περιορίζουν τα φαινόμενα πλημμύρας και συμβάλλουν στην προστασία του υδροφόρου ορίζοντα από την εισβολή υφάλμυρου νερού ή τη ρύπανση.

Η εξάντληση του γλυκού νερού λόγω φυσικών φαινομένων, αλλά κυρίως λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, έχει άμεση επίπτωση στους ζωντανούς οργανισμούς που στηρίζονται σε αυτό για την τροφή, την επιβίωση και την αναπαραγωγή τους. Επίσης, τα μεγάλα τεχνικά έργα για εξασφάλιση νερού για ύδρευση (φράγματα, εκτροπές, διευθετήσεις ποταμών) καταστρέφουν φυσικά οικοσυστήματα με δραματικές, συχνά, επιπτώσεις στους πληθυσμούς, που μένουν εκεί.

Στην ατμόσφαιρα, το νερό συμβάλλει στην αναπνοή των οργανισμών, καθώς επίσης και  στη δημιουργία του φυσικού «φαινομένου του θερμοκηπίου», μέσω της απορρόφησης της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Το φαινόμενο αυτό βοηθά στη διατήρηση της ζωής σε σχετικά σταθερές μέσες θερμοκρασίες, περίπου 14,5°C, ενώ διαφορετικά η θερμοκρασία πάνω στον πλανήτη θα παρέμενε στους -18°C.

Ως κομμάτι της φύσης, και ο άνθρωπος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το νερό. Ένας ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να αντέξει περισσότερες από 2-3 μέρες χωρίς αυτό,  ενώ το ποσοστό του νερού στο ανθρώπινο σώμα είναι περίπου  70%. Το νερό είναι βασικό συστατικό του αίματος και επιτελεί πολύ σημαντικές λειτουργίες απομακρύνοντας τις τοξικές και άχρηστες ουσίες από το ανθρώπινο σώμα. Επίσης, βοηθάει πολύ στη λειτουργία των νεφρών, τα οποία και αποτελούν τους «καθαριστές» του ανθρώπινου οργανισμού από άχρηστες ουσίες. Πάρα την τόσο μεγάλη σημασία του, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, δεν έχουν πρόσβαση σε αρκετό και ασφαλές νερό για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.

Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος του στις γεωλογικές αλλαγές, αφού διαβρώνει τις περιοχές απ' όπου περνά και μεταφέρει τα υλικά διάβρωσης σε άλλες. Μ? αυτό τον τρόπο, συμβάλλει στη διασπορά των θρεπτικών συστατικών. Τέλος, μεγάλης σημασίας για τα οικοσυστήματα είναι ο ρόλος του νερού ως συντελεστή μεταφοράς ενέργειας.

Εκτός από τις χρήσεις του νερού ως πόσιμο και για την καθαριότητα, οι άνθρωποι επίσης χρησιμοποιούν το νερό για άρδευση. Οι λίμνες, τα ποτάμια και οι θάλασσες αποτελούν τόπο διαμονής των ψαριών, τα οποία είναι άλλη μια πηγή τροφής για τους ανθρώπους.

Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό. Ιδιαίτερα στη Μεσόγειο, το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτισμών. Οι δρόμοι των ποταμών και των θαλασσών προμήθευαν στις ανθρώπινες κοινωνίες όχι μόνο νερό για τις καλλιέργειες και μέσα διατροφής, αλλά κι έναν ασφαλή κι εύκολο δρόμο για τις μετακινήσεις, το εμπόριο, τις ανταλλαγές προϊόντων, αλλά και την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, των λαών, των πολιτισμών. Ο Αιγυπτιακός πολιτισμός συνέδεσε τη ζωή του με τον ποταμό Νείλο, ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, ο ελληνικός πολιτισμός με τα πλούσια παράλια.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ

ΧΛΩΡΙΔΑ

Οι λιμνοθάλασσες της περιοχής περιβάλλονται από εκτενείς αλμυρόβαλτους (περί τα 35.000 στρέμματα). Στη συνέχεια και προς τη χέρσο, συναντάται η γεωργική περιοχή που καλλιεργείται εντατικά από τη δεκαετία του ?70. Από νότια και δυτικά γειτνιάζει με τον Πατραϊκό κόλπο ? Ιόνιο, όπου υπάρχουν σχετικά ρηχές ακτές πλούσιες σε λιβάδια Ποσειδώνιας.

Η παρουσία γλυκόβαλτων ? καλαμώνων είναι περιορισμένη και εντοπίζεται κυρίως στις θέσεις απορροής των αντλιοστασίων και κάποιων χειμάρρων.

Οι λιμνοθάλασσες διαχωρίζονται από τον Πατραϊκό κόλπο με αμμώδεις λουρονησίδες (αμμολουρίδες) με πιο χαρακτηριστική εκείνη της περιοχής «Λούρος», σε τμήμα της οποίας («Γουρουνοπούλες ? Παλιοπόταμος») υπάρχει αξιόλογη έκταση αμμοθινών.

Επίσης, ένας άλλος βασικός τύπος οικότοπου που περιλαμβάνεται είναι τα ποτάμια καθαυτά (Αχελώος ? Έυηνος) στα οποία         διατηρούνται παρόχθιες συστάδες υδρόφιλων δένδρων, κυρίως Ιτιάς, Φτελιάς και Φράξου.

Τμήμα του υγρότοπου έχει μετατραπεί σε αλυκές (13.000 στρέμματα) όπου παράγεται περίπου το 80-85 % του ελληνικού αλατιού.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί και η διατήρηση, εντός της καλλιεργούμενης περιοχής, ενός συμπαγούς υδρόφιλου δάσους έκτασης 500 περίπου στρεμμάτων, γνωστού ως «Δάσος Φράξου Λεσινίου». Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της εν λόγω περιοχής είναι η ύπαρξη  διάσπαρτων λόφων και νησίδων μέσα σε αυτή ή στα όρια της, γεγονός που αυξάνει γενικότερα την ποικιλότητα του όλου οικοσυστήματος.

Στην προστατευόμενη περιοχή περιλαμβάνονται και ορισμένα τμήματα του ορεινού τόξου του Αράκυνθου που την περιβάλλει από Β και ΒΑ (φαράγγι Κλεισούρας, φαράγγι Κρεμαστής ή Παλιορόλακκα, Βαράσοβα) καθώς επίσης και το συγκρότημα των νησίδων «Εχινάδες» δυτικά των εκβολών του Αχελώου.

Στη χλωρίδα της περιοχής, περιλαμβάνονται αρκετά ενδημικά ελληνικά και σπάνια είδη.

ΠΑΝΙΔΑ

Θηλαστικά:  Έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον 21 είδη μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η βίδρα.

Πουλιά : Τα μεταναστευτικά χρησιμοποιούν τη λιμνοθάλασσα για σταθμό ανάπαυσης και ανεφοδιασμού, ενώ στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί πάνω από τα 200 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων τα 70 είναι σπάνια ή απειλούμενα. Χαρακτηριστικό είδος ο λεπτόραμφος γλάρος, που είναι και αυστηρά προστατευόμενο. Έχουν παρατηρηθεί 32 από τα 36 ευρωπαϊκά είδη ημερόβιων αρπακτικών. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο Βασιλαετός, ο Στικταετός, ο Κραυγαετός, το Χρυσαγέρακο και ο Ψαραετός. Οι πληθυσμοί αγριόπαπιας κυμαίνονται συνήθως από 20.000 έως 30.000 άτομα. Οι φαλαρίδες από 30.000 έως 40.000 άτομα. Τα παρυδάτια -χαρδριόμορφα κυμαίνονται κατά το χειμώνα γύρω στις 15.000 άτομα. Τα βροχοπούλια ξεπερνούν τα 1.000 άτομα. Επίσης, διαχειμάζουν πλέον περί τις 3.000 φοινικόπετρα και περί τους 200 αργυροπελεκάνους. Στα μεταναστεύοντα είδη περιλαμβάνονται και ο Πορφυροτσικνιάς και η Χαλκόκοτα. Κατά τις μεταναστεύσεις οι τσικνιάδες ξεπερνούν τα 2.000 άτομα. Στα φωλιάζοντα είδη περιλαμβάνονται ο Καλαμοκανάς, το Νανογλάρονο (εκατοντάδες ζευγάρια), το Ποταμογλάρονο, το Γελογλάρονο, η Αβοκέτα, το Νεροχελίδονο και η Πετροτριλίδα.

Ερπετά : Έχουν καταγραφεί 28 είδη (6 χελώνες, 12 σαύρες και 10 φίδια).

Αμφίβια : Έχουν καταγραφεί 5 είδη αμφιβίων (3 βάτραχοι και 2 φρύνοι).   

ΠΟΤΑΜΟΣ   ΑΧΕΛΩΟΣ

Ο Αχελώος, δεύτερος σε μήκος ελληνικός ποταμός μετά τον Αλιάκμονα, πηγάζει από  την οροσειρά της Πίνδου, στην περιοχή του Μετσόβου και ρέει σε ένα από τα πιο σημαντικά υδατικά διαμερίσματα της Ελλάδας. Η λεκάνη απορροής του έχει συνολική έκταση 4.470 km2  και μέγιστο υψόμετρο 2.496 m. Από τα νερά του ποταμού αρδεύονται περί τα 370.000 στρέμματα γεωργικής γης.

Ονομάζεται και Ασπροπόταμος, επειδή η τυρβώδης ροή του νερού δημιουργούσε άσπρους αφρούς ή κατ? άλλους επειδή η κοίτη του σε πολλά σημεία παρουσιάζεται κάτασπρη.

Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας, με διαδρομή εξ? ολοκλήρου σε ελληνικό έδαφος και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ποτάμια οικοσυστήματα της χώρας. Παράλληλα είναι ο σπουδαιότερος ποταμός από πλευράς υδροηλεκτρικής παραγωγής και αρκετά σημαντικός από πλευράς γεωργικής αξιοποίησης για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.

Αρχικά ρέει στα δυτικά της Θεσσαλίας με κατεύθυνση προς νότο και στη συνέχεια, εισέρχεται στη Στερεά Ελλάδα και διαγράφει, για αρκετό διάστημα, τα σύνορα Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Στην περιοχή αυτή εμπλουτίζεται με νερά της Πίνδου από τους διάφορους παραποτάμους του, κυριότεροι των οποίων είναι ο Αγραφιώτης ή Αγραφιώτικος, ο Μέγδοβας ή Ταυρωπός και ο Τρικεριώτης. Συνεχίζοντας την πορεία του προς νότο, συναντά τους παραποτάμους Μπιζάκο ή Ίναχο μεταξύ των ορεινών όγκων του Βάλτου και του Μακρυνόρους και κατόπιν το Μεγάλο ρέμα και το Ρύακα. Στο ύψος του Αγρινίου σχηματίζει ένα διπλό μαιανδρισμό και στρέφεται δυτικά προς την Αιτωλική λεκάνη. Από το σημείο αυτό, ακολουθεί πάλι νότια κατεύθυνση και εμπλουτίζεται με τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Οζερού, Λυσιμαχίας και Τριχωνίδας. Στη συνέχεια, ρέοντας μέσα από μια πλατιά πλέον κοίτη, στρέφεται δυτικά στην περιοχή του Νεοχωρίου και τελικά εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, νότια των Εχινάδων νήσων.

Τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί στον Αχελώο είναι τα εξής: Στράτος, Κρεμαστά, Καστράκι, Ταυρωπός. Έχει υποστεί ουσιαστικές αλλοιώσεις από την κατασκευή των 4 Υδροηλεκτρικών φραγμάτων για την παραγωγή ενέργειας αλλά και την άρδευση άλλων περιοχών.

         

Στη μυθολογία ο Αχελώος θεωρείται γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, πρωτότοκος αδελφός τριών χιλιάδων αδελφών-ποταμών, πατέρας των Νυμφών και των Σειρήνων, γεννήτορας όλων των ρεόντων υδάτων και των πηγών. Στην ομηρική Ιλιάδα, ανώτερος σε δύναμη του θεϊκού Αχελώου θεωρούνταν μόνον ο Δίας.

Άλλοτε λογαριάζεται γιος του Τιτάνα Ήλιου και της Γης, ή του Ποσειδώνα. Του αποδίδονται πολλοί έρωτες, με τη Μούσα Μελπομένη αλλά και με άλλες Μούσες, και πολλές κόρες-πηγές, την Πειρήνη στην Κόρινθο, την Κασταλία στους Δελφούς, τη Δίρκη στη Θήβα, την Καλλιρρόη.

Λεγόταν ότι η αρχική ονομασία του ποταμού ήταν Φόρβας αλλά μετονομάστηκε όταν ένας νέος, ο Αχελώος, την ώρα που διέσχιζε τα νερά του, χτυπήθηκε από βέλος και πέθανε. Πάντως, η ετυμολογία του ονόματός του ταυτίζεται με την υδάτινη φύση του.

Μύθοι συνδέουν τον Αχελώο με τον Διόνυσο και τον Ηρακλή μέσω του Οινέα, του βασιλιά της Καλυδώνας στην Αιτωλία. Πιο συγκεκριμένα: Λεγόταν ότι ο Διόνυσος έκανε δώρο στον Οινέα την πρώτη ρίζα αμπέλου που φύτρωσε στην Ελλάδα και ότι ένας δούλος του βασιλιά, ο Ορίστας ή και ο Στάφυλος, πρόσεξε πως ένας τράγος από το κοπάδι έτρωγε τους καρπούς του φυτού που ο ίδιος δεν γνώριζε. Ο βοσκός μάζεψε μερικούς από αυτούς του καρπούς, έστυψε τον χυμό τους και τον ανακάτεψε με το νερό του ποταμού Αχελώου. Ο Οινέας έδωσε στο ποτό το όνομά του.Την κόρη του Οινέα Διηάνειρα θέλησε να πάρει ο γείτονάς του Αχελώος. Εκείνη όμως δεν ήθελε έναν τόσο άβολο σύζυγο. Γι' αυτό δέχτηκε για σύζυγο τον Ηρακλή που όμως έπρεπε να τη διεκδικήσει από τον Αχελώο σε μια πάλη που θυμίζει την πάλη του Θησέα με τον Μινώταυρο.

ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΥΗΝΟΣ

Από τα «θρυλικά» ποτάμια της  Αιτωλοακαρνανίας είναι και ο Ευηνος ή  Φίδαρης , που πηγάζει  απ'  τα  Βαρδούσια της  Ευρυτανίας  και αφού διανύσει 113 χλμ. εκβάλλει  στον  Πατραϊκό  κόλπο , απέναντι από την Πάτρα και δυτικά της Βαράσοβας. Χωρίζει τη Ναυπακτία από την Τριχωνίδα . Το όνομα Φίδαρης οφείλεται στην οφιοειδή πορεία του μέχρι τις εκβολές του . Η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται από έλατα , καστανιές , κέδρους , πουρνάρια , ιτιές , και πλατάνια . Στα νερά του αφθονούν  ψάρια του γλυκού νερού , πέστροφες , χέλια , μπριάνια , δρομίτσες, οι βάτραχοι, και τα νερόφιδα . Στις εκβολές του σχηματίζονται εποχικά έλη, τα λεγόμενα λασποτόπια .

Στον Εύηνο σώζονται παλιά πέτρινα γεφύρια, όπως της Αρτοτίβας, της Δορβιτσάς κ.ά.

Στην εκτεταμένη περιοχή του Ευήνου ποταμού κατοικούσαν διάφορα φύλα, όπως οι Αιτωλοί, οι Αποδωτοί, οι Ευρυτάνες και οι Οφιονείς. Ο  Εύηνος  ποταμός  προσφέρεται  για  περιβαλλοντική  εκπαίδευση       αφού  διαθέτει  χαρακτηριστικά  σημεία  προσέγγισης  για  μελέτη  του   ποτάμιου  οικοσυστήματος  και  αθλητικές δραστηριότητες  (kayak - rafting - rappel κλπ ).

Για να απομακρυνθεί ο κίνδυνος λειψυδρίας για την Αθήνα κατασκευάστηκε το έργο εκτροπής του Εύηνου ποταμού . Μετά την ολοκλήρωση του φράγματος του Ευήνου, τα νερά των Βαρδουσίων συγκεντρώνονται στη τεχνητή λίμνη των 3,5 χιλιάδων στρεμμάτων της κοιλάδας του Αγ. Δημητρίου, την Ευηνολίμνη .

Είναι γνωστός από την Μυθολογία , το πέρασμα του Ηρακλή και τον Κένταυρο Νέσσο και πήρε το όνομα του από τον βασιλιά Έυηνο που πνίγηκε στα νερά του .

Κόρη του Ευήνου ήταν η Μάρπησσα ή Ευηνίνη, ενώ εγγονή του ήταν η Κλεοπάτρα . Αδέρφια του Ευήνου ήταν ο Μώλος και ο Θέστιος. Ο Εύηνος βασίλεψε στις περιοχές της Καλυδώνας και της Πλευρώνας.

Είχε τη συνήθεια να σκοτώνει όλους όσους παρουσιάζονταν για να ζητήσουν ως σύζυγο την κόρη του. Τους έκοβε μετά το κεφάλι και το τοποθετούσε ως στολίδι στον ναό του Ποσειδώνα, πράγμα που θυμίζει τον Οινόμαο και τον μύθο του. Τελικώς τη Μάρπησσα την απήγαγε ο Ίδας. Ο Εύηνος κατεδίωξε το φτερωτό του άρμα και έφθασε στον ποταμό Λυκόρμα. Επειδή όμως δεν μπορούσε να πιάσει τον Ίδα, έσφαξε τα άλογά του και ρίχτηκε στον ποταμό, ο οποίος από τότε ονομάσθηκε Εύηνος.

                   

                      ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛ/ΝΙΑΣ

Τριχωνιδα:

Η Λίμνη Τριχωνίδα είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. Βρίσκεται στον νομό Αιτωλοακαρνανίας, μεταξύ των επαρχιών Μεσολογγίου και Τριχωνίδας, νότια του Παναιτωλικού όρους και βόρεια του Αρακύνθου, εκτείνεται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνδέεται δυτικά με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία. Έχει επιφάνεια 95,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο μήκος 21,5Km και μέγιστο βάθος 58 m. Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν μικροί παραλίμνιοι οικισμοί.

Πέρα από την φυσική της ομορφιά η περιοχή διαθέτει και μεγάλη βιοποικιλότητα. Η Τριχωνίδα αποτελεί μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που συναντάται η Βίδρα. Η λίμνη διαθέτει ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς έχουν παρατηρηθεί σε αυτή περισσότερα από 200 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως ο πορφυροτσικνιάς. Από αυτά, τα τριάντα είδη - τουλάχιστον - υπάγονται στα απειλούμενα και στα αυστηρά προστατευόμενα από την κοινοτική νομοθεσία.

Η Τριχωνίδα είναι πολύ πλούσια σε ψάρια, τα οποία γεννούν τα αβγά τους στη γειτονική, ρηχή Λυσιμαχία και στη συνέχεια περνούν στην Τριχωνίδα από ένα στενό κανάλι που συνδέει τις δύο λίμνες. Στην Τριχωνίδα ζουν 25 είδη ψαριών από τα οποία 16 είναι βρώσιμα και 11 ενδημικά στην Ελλάδα, ενώ ένα είδος ψαριού ζει μόνο εκεί: είναι ο νανογωβιός, ένα από τα μικρότερα σπονδυλωτά ζώα της Γης (τα ενήλικα θηλυκά έχουν 2 εκατοστά μήκος). Όμως, το πιο γνωστό, δημοφιλές και νόστιμο ψάρι της Τριχωνίδας είναι η γνωστή αθερίνα, που «μεταπήδησε» από τη θάλασσα στη λίμνη, προσαρμόστηκε και πλέον ζει εκεί. . Ο ζωικός της πληθυσμός αποτελείται από πολλών ειδών ψάρια, όπως δρομίτσα, τσουρούκλα, αθερίνα, κυπρίνι (γριβάδι), λουρογοβιός, χέλι, γουρνάρα, τριχωνοβελονίτσα, σαλιάρα, κουνουπόψαρο, γλανίδι, νανογωβιός. Στα νερά της λίμνης διαβιούν ακόμη σπόγγοι, οστρακώδη και μαλάκια. Στα νερά των ρεμάτων, κυρίως στις εκβολές τους, ζουν αρκετά ψάρια όπως η μπούλκα, η μπριάνα, η λιάρα, η νιάσκα ή τσίμα. Εκτιμάται ότι οι αλιευόμενες ποσότητες ψαριών υπερβαίνουν τους 350 τόνους ετησίως.

Οι λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000 και στην ουσία φιλοξενούν παρόμοια οικοσυστήματα. Η παραλίμνια βλάστηση στην Τριχωνίδα αποτελείται από αιωνόβια πλατάνια, ιτιές, φράξους, λεύκες, καβάκια, λυγαριές, κυπαρίσσια, δάφνες, πικροδάφνες, ευκαλύπτους, καλαμιές, βούρλα, ψαθιά, βαλτώδεις εκτάσεις και εσπεριδοειδή.

Τα περίπου 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα της υδάτινης επιφάνειάς της ποτίζουν εδώ και αιώνες χωράφια, ελαιώνες και κάμπους με εσπεριδοειδή. Γι? αυτόν τον λόγο και η ανθρώπινη παρουσία γύρω από τη λίμνη παρέμεινε σταθερή μέσα στον χρόνο.

Πολύ σημαντικοί για τη διατήρηση των υδρολογικών και περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής είναι οι ασβεστούχοι βάλτοι οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως «οικότοποι προτεραιότητας» και δημιουργήθηκαν από αποθέσεις ιζημάτων και συσσώρευση νεκρού φυτικού υλικού. Χαρακτηριστικό των περιοχών που καταλαμβάνουν είναι το φυτό Κλάδιο, το οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν «Κοψιά» εξαιτίας των κοφτερών φύλλων του.

Λυσιμαχια

Η Λυσιμαχία είναι λίμνη νοτίως της πόλης του Αγρινίου με επιφάνεια 13,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίμετρο 17 περίπου χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος μόλις 9 μέτρα. Ακριβώς δίπλα της στα ανατολικά βρίσκεται η άλλη λίμνη του μεγάλου Αιτωλικού Πεδίου η Τριχωνίδα, με την οποία αποτελεί ενιαίο οικοσύστημα. Παλιότερα οι δύο λίμνες ήταν εντελώς ενωμένες και αποτελούσαν έναν πλούσιο υγροβιότοπο. Εκτός από την σύνδεσή της λίμνης με την Τριχωνίδα, στη Λυσιμαχία καταλήγει και ο χείμαρρος της Ερμίτσας, ο οποίος την τροφοδοτεί με νερό. Η Λυσιμαχία με την σειρά της τροφοδοτεί τον Αχελώο μέσω του Δίμηκου ποταμού.

Οζερος

Ο Οζερός είναι και αυτή μία λίμνη της Αιτωλοακαρνανίας με μικρότερο μέγεθος, που φθάνει τα 10 τετ. χλμ. Βρίσκεται 4 χλμ. νοτιότερα της λίμνης Αμβρακίας, έχει μήκος 5 περίπου χλμ. και πλάτος 2,5 χλμ. Σχηματίστηκε από τα νερά που εγκλωβίζουν στην περιοχή οι προσχώσεις του Αχελώου ποταμού, στον οποίο διοχετεύονται και τα πλεονάζοντα νερά της. Το σχήμα της είναι επίμηκες. Οι ανατολικές της ακτές, κοντά στην ροή του Αχελώου είναι χαμηλές, αλλά οι δυτικές που βρίσκονται κοντά στους πρόποδες του βουνού Λιγκοβίτσι, είναι απότομες. Είναι τεκτονικής προέλευσης και την γένεσή της, την οφείλει στην ύπαρξη της μεγάλης ρηξιγενούς ζώνης από τον Αμβρακικό ως την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Πρόκειται για φραγματογενή λίμνη που δημιουργήθηκε από τον εγκλωβισμό των υδάτων από τις προσχώσεις του Αχελώου. Είναι διαυγής ολιγοτροφική λίμνη και με τα νερά της αρδεύονται περί τα 4.000 στρέμματα.

Αμβρακια

Η Αμβρακία είναι λίμνη της Αιτωλοακαρνανίας ευρισκόμενη μεταξύ του Αγρινίου και της Αμφιλοχίας. Απέχει μόλις ένα χιλιόμετρο από τη λίμνη του Οζερού.

Έχει μέγιστο μήκος 13,8 χλμ, πλάτος 3,8 χλμ και μέγιστο βάθος 40 μ. Χαρακτηριστικές όμως είναι οι έντονες διακυμάνσεις στη στάθμη του νερού και στην έκταση που καταλαμβάνει, κατά τη δεκαετία μάλιστα του '90 το τμήμα της που βρίσκεται από την πλευρά της γέφυρας προς την Αμφιλοχία σχεδόν χάθηκε από τη μείωση της ποσότητας του νερού.

Η Κερκίνη είναι μια τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε το 1932 με την δημιουργία φράγματος στον ποταμό Στρυμόνα. Η λίμνη τροφοδοτείται με νερό κυρίως από το Στρυμόνα και λιγότερο από τους Κερκινίτη και Κρούσια. Το 1982, λόγω της μείωσης της χωρητικότητας της λίμνης εξαιτίας των φερτών υλών από τον Στρυμόνα, κατασκευάστηκε νέο φράγμα. Η έκταση της λίμνης ποικίλλει από 54.250 έως 72.110 στρέμ. ανάλογα με την εποχή. Αποτελεί ιδιαίτερα προστατευμένο υδροβιότοπο και τοπίο σπάνιας ομορφιάς με θέα το βουνό Μπέλες και την κοιλάδα Σερρών. Θαυμασμό προκαλούν τα παραποτάμια δάση, τα νούφαρα, και η ποικιλία των ψαριών που αποτελούν και πηγή εισοδήματος για πολλούς κατοίκους της περιοχής.

Απέχει 80 χλμ. από Θεσσαλονίκη και 35 χλμ. από Σέρρες.

Η Κερκίνη προστατεύεται από τη σύμβαση Ραμσάρκαι αποτελεί περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000». Στην περιοχή της Κερκίνης συναντούμε πολλά είδη θηλαστικών όπως το τσακάλι, το λύκο, την αγριόγατα, τη βίδρα, τη νυφίτσα, το ζαρκάδι, το λαγό, το αγριογούρουνο κ.λ.π. Υπάρχουν 10 είδη αμφίβιων και περίπου 20 είδη ερπετών. Η ιχθυοπανίδα είναι επίσης πλούσια αφού υπάρχουν 30 είδη ψαριών με κυριότερα τα χέλια. Στην περιοχή γύρω από τη λίμνη έχουν καταγραφεί περίπου 300 είδη πουλιών. Ο αργυροπελεκάνος και η λαγγόνα που ζουν εκεί είναι μοναδικά στον κόσμο είδη, απειλούμενα με εξαφάνιση. Υπάρχουν και πολλά σπάνια αρπακτικά όπως ο χρυσαετός, ο βασιλαετός, ο πετρίτης, ενώ η περιοχή αποτελεί μοναδικό πεδίο έρευνας σχετικά με τους υγρότοπους και τη διαχείριση τους.

Στη λίμνη ζει και ο μεγαλύτερος πληθυσμός βουβαλιών στην Ελλάδα: υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 500. Η λίμνη και η περιοχή γύρω από αυτή προσφέρεται για περιβαλλοντική εκπαίδευση και αποτελεί ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού ώστε να συγκεντρώνει πλήθος ανθρώπων που αγαπούν τις ειδικές μορφές τουρισμού και την οικολογία.

Ο πυρήνας του Πάρκου περιλαμβάνει τη λίμνη Κερκίνη και τον ποταμό Στρυμόνα, από τη λίμνη ως τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Εντός του πυρήνα υπάρχουν ζώνες υψηλής προστασίας. Μία ευρεία περιφερειακή ζώνη περικλείει τα βουνά Μπέλλες, τα Κρούσσια όρη και Μαυροβούνι και περιοχές νότια και ανατολικά από τη λίμνη.

Στο Εθνικό Πάρκο έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 300 είδη πoυλιώv. Από αυτά 137 είδη φωλιάζουν, 134 είδη διαχειμάζουν και 163 είδη χρησιμοποιούν τον υγρότοπο και την ευρύτερη περιοχή ως ενδιάμεσο σταθμό ανάπαυσης και τροφοληψίας κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών ταξιδιών τους.

Τα είδη αυτά είvαι: o κoρμoράvoς , o λευκoτσικvιάς, o αργυρoτσικvιάς ,o σταχτoτσικvιάς, o κρυπτoτσικvιάς, o νυχτoκόρακας ,η χoυλιαρoμύτα, η λαγγόvα, η χαλκόκoτα, τo σκoυφoβoυτηχτάρι, τo vαvoβoυτηχτάρι , το μαυροβουτηχτάρι , φαλαρίδα και η νερόκοτα. Άλλα σημαvτικά είδη που αναπαράγονται στην περιοχή είvαι o μαυρoπελαργός o λευκoπελαργός, o πετρίτης, o φιδαετός, o βασιλαετός, o χρυσαετός , ο θαλασσαετός .Τα τελευταία χρόvια έχoυv παρατηρηθεί πoλλά νέα είδη για την περιοχή, κατά τη μεταvάστευση ή τo χειμώvα όπως τo κεφαλoύδι , το στεπογέρακο , τo φοινικόπτερο , o ναvόκυκvoς κ.ά. Η λίμvη Κερκίvη  είvαι η πιo σημαvτική περιoχή διαχείμασης τoυ αργυρoπελεκάvoυ στηv Ευρώπη.

Τα θηλαστικά, αντιπροσωπεύονται επίσης από πολλά είδη. H βίδρα, η αλεπoύ , η αγριόγατα , η νυφίτσα, ο λύκoς, τα αγριoγoύρoυvα, τα ζαρκάδια και τα τσακάλια.

Στηv περιoχή της λίμvης υπάρχει o μεγαλύτερoς αριθμός βoυβαλιώv στηv Ελλάδα ο οποίος προστατεύεται από την ελληνική Πολιτεία.

Στη λίμνη και τον ποταμό Στρυμόνα, έχουν καταγραφεί 32 είδη ψαριών. Τα σημαντικότερα είναι το γριβάδι, το αγριοχρυσόψαρο, τo τυλιvάρι, τo τσιρώvι, τo πoταμόψαρo και η μπριάvα , ενώ το χέλι έχει εξαφαvισθεί από τη λίμvη μετά τη λειτoυργία τoυ vέoυ φράγματoς. Τα ερπετά αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 25 είδη στην περιοχή,  με χαρακτηριστικά είδη τη βαλτοχελώνα), τη φιδόσαυρα (s), το ερημόφιδο (το νερόφιδο). Τα αμφίβια αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 11 είδη μεταξύ των οποίων ο πηλοβάτης και η σαλαμάνδρα .

Τα ασπόνδυλα αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 4.700 είδη από τα οποία τουλάχιστον 1.396 νέα είδη για την Ελλάδα και τουλάχιστον 46 νέα είδη για την επιστήμη δηλαδή μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί μόνο στο Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης και πουθενά αλλού στον κόσμο.

Μέχρι στιγμής, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 1300 είδη φυτών στο Εθνικό Πάρκο, ορισμένα από τα οποία είναι σπάνια ή ενδημικά.

Στις ελώδεις περιοχές κυριαρχούν τα νούφαρα, η ίριδα,η μέντα, το μυριόφυλλο , το ψαθί κ.ά. ενώ η δενδρώδης βλάστηση αποτελείται κυρίως από οξιές, ιτιές , λεύκες , πλάτανους, δρυς, γαύρους , φράξος  , φλαμουριές, σφένδαμοι , σκλήθρα, καστανιές ,κισσός και  πολλά είδη αγριολούλουδων όπως ορχιδέες  κρόκοι κ.ά.

Η Λίμνη Ορεστιάδα ή λίμνη της Καστοριάς βρίσκεται στην βορειοδυτική Ελλάδα στο μέσο της οποίας είναι χτισμένη η Καστοριά. Βρίσκεται σε υψόμετρο 630 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, έχει έκταση 28 τετ. χλμ., λεκάνη απορροής 253 τετ. χλμ. και είναι η ενδεκάτη σε μέγεθος λίμνη στην Ελλάδα. Το βάθος της κυμαίνεται από 8-12 μέτρα και η μέση θερμοκρασία είναι 22 βαθμοί Κελσίου. Η λίμνη έχει πολλές εισροές νερού από τα δυτικά και μια εκροή στον ποταμό Αλιάκμονα. Χαρακτηριστικό της λίμνης είναι ότι παγώνει για περίπου δεκαπέντε μέρες το χρόνο. Παλιότερα δε, ο πάγος ήταν τόσο παχύς που από πάνω περνούσαν κάρα φορτωμένα. Η λίμνη, υπολογίζεται ότι σχηματίστηκε πριν 10.000.000 χρόνια (κατά το Μειόκαινο) και η σημερινή μορφή της αποτελεί κατάλοιπο μιας παλαιότερης εκτεταμένης λίμνης με έκταση 164 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βάθος που ξεπερνούσε τα 50 μέτρα. Έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου κάλλους από το Υπουργείο Πολιτισμού (1974) και έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο «NATURA 2000» καθώς και στον κατάλογο των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδας και της Ευρώπης (SRA).

Η λίμνη και η ευρύτερη περιοχή της είναι ένα πολύ σημαντικό φυσικό οικοσύστημα με ποικίλους και σπάνιους κατά θέσεις οικοτόπους που υποστηρίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα στην οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη.

Η λίμνη διαθέτει πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς στην περιοχή συναντώνται περισσότερα από 200 είδη πουλιών, από τα οποία 90 τουλάχιστον αναπαράγονται στη λίμνη και στο παραλίμνιο δάσος. Από το σύνολο των ειδών που έχουν παρατηρηθεί στη λίμνη 45 είδη είναι προστατευόμενα με βάση την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, ενώ 33 είδη κατατάσσονται στις κατηγορίες του Κόκκινου Βιβλίου των Σπονδυλόζωων της Ελλάδας.

Τα δύο σημαντικότερα είδη που απαντώνται στη λίμνη είναι ο Αργυροπελεκάνος και η Λαγγόνα , είδη που είναι από τα σπανιότερα και τα περισσότερο απειλούμενα στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια. Επίσης στη λίμνη υπάρχει μεγάλος αριθμός   βουβόκυκνων  που διαμένει μόνιμα και αναπαράγεται. Εκεί διαχειμάζουν  νυχτοκόρακες, σκουφοβητηχτάρια  και κορμοράνοι. 

Κατά τη μετανάστευση εκατοντάδες παρυδάτια πουλιά, όπως καλαμοκανάδες,τρύγγες,  σκαλίδρες , χαλκόκοτες , λευκοτσικνιάδεςκ.α. χρησιμοποιούν τα υγρολίβαδα στις όχθες της λίμνης για τροφοληψία.Η παρουσία των αργυροπελεκάνων αν και παρατηρείται σε όλη τη διάρκεια του έτους εντείνεται κατά την άνοιξη με μεγάλους αριθμούς, αφού αυτό το παγκόσμια απειλούμενο με εξαφάνιση είδος, αν και φωλιάζει στη γειτονική Μικρή Πρέσπα, έρχεται στη λίμνη της Καστοριάς για να βρει τροφή.

Είναι μία από τις λίγες λίμνες στην Ελλάδα όπου φωλιάζουν ποταμογλάρονα .Φωλιάζουν ταυτόχρονα τέσσερα είδη ερωδιών (Νανοτσικνιάδες , Νυχτοκόρακες , Κρυπτοτσικνιάδες , Σταχτοτσικνιάδες)Επίσης είναι ιδιαίτερα πλούσια σε ιχθυοπανίδα και θεωρείται η δεύτερη πλουσιότερη λίμνη σε αλιεύματα της Ελλάδας. Η λίμνη αποτελεί ψαρότοπο με συνηθέστερα είδη το γριβάδι, τις τούρνες, τις πλατίκες, τους γουλιανούς, τα γλήνια, τις πέρκες, τις πεταλούδες, τους χρύσκους και τα τσιρόνια.

Πέρα από τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ειδών πουλιών που φιλοξενεί, είναι η μοναδική φυσική λίμνη της Ελλάδας, στην οποία εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικής έκτασης παρόχθια δάση υδρόφιλων δέντρων, που συνιστούν σήμερα έναν από τους σπανιότερους οικότοπους του Ευρωπαϊκού χώρου.

Υπάρχουν ίχνη μόνιμης ανθρώπινης εγκατάστασης στην περιοχή από την νεολιθική εποχή. Στις όχθες της λίμνης κοντά στο χωριό Δισπηλιό έχει ανασκαφεί προϊστορικός λιμναίος οικισμός της 6ης χιλιετίας π.Χ. Από την Ρωμαϊκή εποχή κατά τον Τίτο Λίβιο (αρχές 1ου αι.) ήταν χτισμένη στις εσωτερικές όχθες της η πόλη Κέλετρο που μετονομάσθηκε στην Βυζαντινή Καστορία και στη συνέχεια Καστοριά.

                                       ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Ιαματικές πηγές ονομάζονται οι πηγές τα νερά των οποίων έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαματικά νερά πηγάζουν μέσα από πετρώματα και κατά τη διαδρομή τους μέχρι την επιφάνεια της Γης, αποκτούν τα μεταλλικά συστατικά τους στα οποία οφείλεται και η θεραπευτική τους δράση.

Ανάλογα με τη σύνθεση των μεταλλικών νερών τους, οι ιαματικές πηγές μπορούν να ορισθούν ως αλκαλικές, σιδηρούχες, θειούχες, ραδιενεργές κλπ. Η θεραπευτική τους δράση είναι τριπλής φύσεως: μηχανική, θερμική και χημική. Η μηχανική δράση οφείλεται κυρίως στην άνωση και στην υδροστατική πίεση. Η θερμική δράση οφείλεται στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ νερού και ανθρώπινου σώματος. Η χημική δράση οφείλεται στην επαφή του δέρματος με τα μεταλλικά στοιχεία του νερού καθώς και στην διείσδυσή τους σε αυτό.

Ανάλογα με το είδος της υδροθεραπείας, έχουμε την εσωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για πόση (ποσιθεραπεία) και την εξωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για λουτρό (λουτροθεραπεία).

Κάποιες από τις ασθένειες στις οποίες υπάρχει θετική επίδραση των ιαματικών πηγών είναι διάφορες δερματικές παθήσεις, αρτηριακή υπέρταση, αναπνευστικές παθήσεις, ρευματικές παθήσεις κλπ

Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 200 ιαματικές πηγές. Σε λειτουργία βρίσκονται περίπου 70, 45 εκ των οποίων λειτουργούν υπό την αρμοδιότητα του ΕΟΤ.

Στο Λουτράκι νομού Πέλλας, 13 χλμ. δυτικά της Αριδαίας, υπάρχουν οι μεταλλικές πηγές Λουτρά Λουτρακίου ή Λουτρά Πόζαρ που αναβλύζουν σε θερμοκρασία 37°C, με αξιόλογη χημική σύσταση. Το θερμό νερό έχει ιαματική δράση και είναι πόσιμο. Επισκέπτες το χρησιμοποιούν για λουτροθεραπεία, ποσιοθεραπεία, τόνωση και χαλάρωση.

Η λουτρόπολη απέχει 3 χιλιόμετρα από το Λουτράκι και βρίσκεται στην κοιλάδα του ρέματος του Αγίου Νικολάου.  Η κοιλάδα ακολουθεί τις στροφές του ποταμού, με πολλούς τεχνητούς καταρράκτες , έντονη βλάστηση και βραχώδεις, απόκρημνες πλαγιές εκατέρωθεν.

Οι λουτήρες είναι δύο ειδών, μικροί των 3-4 ατόμων που ονομάζονται και "μπανιέρες" και μεγάλοι των 20 ατόμων που ονομάζονται "πισίνες". Σε αρκετά σημεία επίσης το ζεστό νερό αναβλύζει ελεύθερο και χύνεται στο ρέμα . Η χρήση του νερού ως ποσίμου είναι ελεύθερη, από μια κρήνη δίπλα στο εστιατόριο της Δημοτικής Επιχείρησης των Λουτρών. Λειτουργεί επίσης και μεγάλη ανοικτή πισίνα των 25 μέτρων (με βάθος από 1 έως 2,80 μέτρα), η οποία τροφοδοτείται με ζεστό και κρύο νερό της περιοχής.

Το νερό στην τέχνη

Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες στη ζωγραφική και στη γλυπτική, στη μουσική, στη λογοτεχνία, στην αρχιτεκτονική, κ.λπ. Είναι επίσης και πρώτη ύλη για τα έργα τους. Η μουσική ενός ρυακιού ή ενός χειμάρρου η ήχος της βροχής που πέφτει στο έδαφος ή περνά μέσα από το φύλλωμα ενός δένδρου έχει τη δικής αρμονία ,είναι η μουσική της φύσης που έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους. Το νερό ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους και γλύπτες. Πολλές φορές έχουν προσπαθήσει να αποτυπώσουν τις διάφορες μορφές του. Πολλοί καλλιτέχνες τόνισαν στα έργα τους την ιερότητα του νερού , τη σημασία του πηγή ζωής δύναμη αλλαγής ή και καταστροφής. Άλλοι, όπως οι αρχιτέκτονες και αγγειοπλάστες, το χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για τα έργα τους . Στιχουργοί και συνθέτες προσπάθησαν να αποτυπώσουν με λόγια η μουσική αυτό που ένιωθαν άκουγαν και έβλεπαν στο νερό.

Νερό και Λογοτεχνία:

Εκφράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά

κάνω μια τρύπα στο νερό : αποτυγχάνω

βάζω το νερό στ' αυλάκι : οδηγώ μια υπόθεση σε καλό δρόμο

χάνω τα νερά μου : βρίσκομαι σε αμηχανία εξαιτίας αλλαγής

είμαι ή βρίσκομαι έξω από τα νερά μου : δεν κατέχω το αντικείμενο

σαν τα κρύα τα νερά : εξαιρετικής ομορφιάς

τον φέρνω στα τα νερά μου : προσεταιρίζομαι κάποιον, κάνοντάς τον να συμφωνεί μαζί μου ένα ποτήρι νερό : η στοιχειώδης φροντίδα και περιποίηση σε κάποιον

το αίμα νερό δεν γίνεται : οι οικογενειακοί δεσμοί δεν επιτρέπουν έχθρητες

έσπασαν τα νερά : άνοιξε ο αμνιακός σάκος και πλησιάζει η ώρα του τοκετού

βάζω νερό στο κρασί μου : γίνομαι πιο διαλλακτικός ή λιγότερο απαιτητικός

πνίγομαι σε μια κουταλιά νερό : είμαι ανίκανος να αντιμετωπίσω την παραμικρή δυσκολία  

Νερό και Μυθολογία

Στην ελληνική μυθολογία, αρκετοί ποταμοί παρουσιάζονταν ως θεοί! Ο Ποσειδώνας ήταν στη μυθολογία ένας από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, κυρίαρχος και παντοδύναμος θεός της θάλασσας και όλων των νερών (ποταμών, λιμνών, πηγών).Ήταν θεός βίαιος και άγριος. Όταν οργιζόταν χτυπούσε την τρίαινά του στα νερά, ανατάραζε τα κύματα και εξαπόλυε θύελλες. Σύμβολα του Ποσειδώνα ήταν η τρίαινα και το δελφίνι. Ο Ποσειδώνας, ναυτικός θεός, λατρευόταν σε όλη την Ελλάδα, που ήταν κυρίως ναυτική χώρα.  

Οι ποταμοί, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, κατά την προσφιλή αλληγορική, ιδεο-ανθρωπόμορφη αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων ήταν ποτάμιοι θεοί, γιοι του Ωκεανού και της Τηθύος. Αποτελούν θέμα των λαϊκών μας παραδόσεων. Θρύλοι θέλουν αλλόκοτα πλάσματα να ζωντανεύουν στα νερά των ποταμών.

Αλφειός:  Λατρευόταν κυρίως στην Ηλεία, Μεσσηνία και Αρκαδία. Κάποτε σκότωσε τον αδελφό του Κέρκαφο και τον καταδίωκαν οι Ερινύες. Φτάνοντας στον ποταμό Νίκτυμο, έπεσε μέσα κι από τότε πήρε το όνομά του.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρεθούσα-νύμφη τωνπηγών και των δασών, αλλά εκείνη δεν τον ήθελε. Για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες και μεταμορφώθηκε από την Άρτεμη σε πηγή πλούσια σε γάργαρο νερό. Ο Αλφειός από τον μεγάλο του έρωτα μεταμορφώθηκε σε ισχυρό υποθαλάσσιο ποταμό, την ορμητικότητα του οποίου δεν μπόρεσε να εμποδίσει ούτε ο Αδρίας (Αδριατικό Πέλαγος) και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του.

Πηνειός: Ο Πηνειός, θεός του ομώνυμου ποταμού, κατοίκησε στην Θεσσαλία. Από την Κρέουσα (πηγή), κόρη του Ουρανού και της Γης, απόκτησε ένα γιο τον Υψέα (παραπόταμος) και μια κόρη την Στίλβη. 
Σύμφωνα με άλλο μύθο, ήταν πατέρας της νύμφης Δάφνης, η οποία, όταν την κυνήγησε ο θεός Απόλλωνας και την έφτασε, μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο φυτό.

Αλιάκμονας:  Ποταμός της δυτικής Μακεδονίας, ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας, που πηγάζει σε ελληνικό έδαφος. Το όνομά του είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από τη λέξη "άλς" (άλας, θάλασσα) και "άκμων" (αμόνι).
Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν γιος του Παλαιστίνου (βασιλιά της Θράκης) και της Πιερίδας (κόρης του Πίερρου, βασιλιά της Πιερίας ) και εγγονός του Ποσειδώνα.Μια αρχαία παράδοση λέει ότι, όσα πρόβατα έπιναν νερό από τον Αλιάκμονα άλλαζαν χρώμα και γίνονταν λευκά.

Αχέροντας: Ο Αχέροντας ήταν γνωστός και ως Μαυροπόταμος, Φαναριώτικος ή Καμαριώτικο ποτάμι.
Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ήταν ο ποταμός, τον διάπλου του οποίου έκανε ο "ψυχοπομπός"Ερμής, παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στο Χάροντα, για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, τα νερά του ποταμού ήταν πικρά, καθώς ένα στοιχειό που ζούσε στις πηγές του δηλητηρίαζε τα νερά. Ο Άγιος Δονάτος, πολιούχος της Μητρόπολης Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, σκότωσε το στοιχειό και τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο από την ελληνική μυθολογία, που μαρτυρά τη συνέχει αυτής στη σύγχρονη λαϊκή παράδοση, είναι το εξής: κατά την Τινανομαχία οι Τιτάνες έπιναν νερό από τον Αχέροντα για να ξεδιψάσουν, γεγονός που προκάλεσε την οργή του Δία, ο οποίος μαύρισε και πίκρανε τα νερά του.

Αχελώος: Γνωστός είναι ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο ο Ηρακλής πάλεψε με τον Αχελώο για χάρη της Δηιάνειρας. Μετά από μεγάλη γιγαντομαχία ο Ηρακλής νίκησε τον Αχελώο, αφού του έσπασε το ένα κέρατο και τον έριξε στο χώμα. Από το αίμα που έπεφτε γεννήθηκαν οι Σειρήνες. Ο Αχελώος για να πάρει πίσω το κέρατο έδωσε σαν αντάλλαγμα στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας, που ήταν πηγή αφθονίας και γονιμότητας.
Υπάρχει κι ένας μύθος για τις Εχινάδες. Σύμφωνα με αυτόν,  οι Εχινάδες ήταν κάποτε Νύμφες, που δυστυχώς ξέχασαν να τιμήσουν το θεό Αχελώο. Τότε αυτός θύμωσε και τις μεταμόρφωσε σε νησιά.

Εύηνος:  Στην μυθολογία ο Εύηνος ήταν ποτάμιος θεός, γιος του θεού Άρη και της Δημονίκης. Αρχικά ήταν βασιλιάς της Αιτωλίας. Κόρη του ήταν η Μάρπησσα, που ο Όμηρος την περιγράφει ως καλλίσφυρο (λιγναστράγαλη). Όταν η κόρη του μεγάλωσε, πολλοί την ζητούσαν σε γάμο. Ο Εύηνος τους έβαζε μια σκληρή δοκιμασία. Για να παντρευτεί κάποιος την Μάρπησσα έπρεπε να νικήσει τον βασιλιά σε αρματοδρομία. Όσοι έχαναν, αποκεφαλίζονταν και τα κεφάλια τους τοποθετούνταν ως στολίδι στο ναό του Ποσειδώνα. Ο Ίδας, δασκαλεμένος από τον Ποσειδώνα, απήγαγε την Μάρπησσα με ένα  άρμα με φτεροπόδαρα άλογα. Ο Εύηνος τον κυνήγησε αλλά δεν κατάφερε να τον πιάσει. Απελπισμένος και οργισμένος, έσφαξε τα άλογα του κι έπεσε στα νερά του ποταμού, που από τότε ονομάστηκε Εύηνος.

Κατάλογος λιμνών της Ελλάδας 

Φυσικές λίμνες

Τεχνητές λίμνες